سلامت اجتماعی از زیر مجموعه های توسعه اجتماعی و بخشی از سلامت است که به کیفیت روابط اجتماعی مربوط می شود و در افزایش بهره وری، آگاهی بخشی، رشد سرمایه های انسانی و اجتماعی و تقویت اطلاع رسانی نقش دارد. عوامل بسیاری می توانند در ایجاد سلامت اجتماعی موثر باشند که تفریح سالم نیز یکی از آنها به شمار می رود. این مهم شامل ورزش، فعالیت‌های هنری مانند نقاشی، خطاطی، مطالعه کتاب، شعرخواندن، گوش سپردن به نوای موسیقی، بازدید از سایت‌های مختلف اینترنتی، برقراری تماس با دوستان و... می‌شود که هر فردی بنا بر شرایط زمانی و زندگی خویش از آن بهره می‌برد. همچنین اعمال و رفتارهای ناپسندی مانند غیبت، تهمت و ... در امور زندگی دیگران، استعمال موادمخدر و اعتیاد به اینترنت در زمره تفریح‌های ناسالم تقسیم‌بندی می‌شوند.

هر یک از فعالیت‌های عادی و شغلی می‌تواند جنبه تفریحی نیز به خود گیرد و فرد در هنگام انجام دادن این فعالیت‌ها با لذت به کار خود ادامه دهد. در واقع گذراندن کارهای روزمره به‌صورت تفریحی یک هنر است که افراد کمی از آن بهره می ‌برند و اگر از اوقات فراغت به صورت سالم و بهینه استفاده شود؛ نه تنها در شادی بخشی به فرد موثر خواهد بود بلکه در روند افزایش سلامت اجتماعی نیز تاثیرگذار است. بنابراین جامعه نیازمند فرهنگ سازی درست در زمینه کاربرد تفریح های سالم در اوقات فراغت است و این امر جز با همیاری و هم افزایی مسوولان و مردم در کنار یکدیگر تحقق نمی یابد.

ضرورت توجه به اهمیت تفریح و سرگرمی سالم در ایجاد سلامت اجتماعی پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا را بر آن داشت تا با «سیدحسن موسوی چلک» رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران به گفت وگو بپردازد.

** تفریح سالم، عامل تقویت بنیان خانواده
موسوی چلک با بیان اینکه یکی از موضوع هایی که همگان در جامعه به آن نیاز دارند، تفریح و سرگرمی است، گفت: از ویژگی های یک تفریح خوب می توان به حضور اعضای خانواده، سالم بودن آن، متناسب با سن، نوع جنسیت افراد و وجود توافق میان گروه و اعضای خانواده در موضوع و مکان تفریح اشاره کرد. همچنین ایجاد نشاط نکته دیگری است که در تفریح ها مهم محسوب می شود زیرا برخی از سرگرمی هایی که به وسیله افراد انتخاب می شوند نه تنها نشاطی به آنها نمی دهد بلکه انرژی آنان را خواهد گرفت.

** استفاده درست از اوقات فراغت برای تفریح و سرگرمی
رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران با اشاره به اینکه تمامی افراد چون کودکان و سالمندان نیازمند تفریح هستند، اظهار داشت: مردم نباید تفریح های خود را تنها منوط به تعطیلات تابستانی و عید نوروز کنند. بلکه باید در طول سال با توجه به اینکه از انجام دادن کارهای روزمره خسته می شوند، برنامه های سرگرمی را تدارک ببینند و این امر می تواند به ایجاد انرژی و شادابی اجتماعی در میان مردم کمک کند. علاوه بر آن نباید به دنبال تفریح های هزینه بر بود گاهی مواقع رفتن به طرف این سرگرمی ها، مانع استفاده درست از اوقات فراغت خواهد شد و البته برخی از والدین اشتباه های بزرگی را در این زمینه مرتکب می شوند به عنوان نمونه در تمام تعطیلات تابستان، فرزندان خویش را درگیر کلاس های متعدد می کنند. در صورتی که باید تعادل میان کار، سرگرمی و اوقات فراغت ایجاد شود. نکته دیگر استفاده از شرایط اقلیمی و طبیعت است. تجربه نشان می دهد، مردمی که اوقات فراغت و تفریح خویش را در دامان طبیعت می گذرانند، شادی روانی و اجتماعی بیشتری دارند. همچنین سرگرمی ها و ورزش های خانوادگی در ایجاد تفریح سالم کمک می کند. کوه نوردی و حتی بازار گردی در کنار خانواده می تواند به میزان صمیمیت میان اعضای این نهاد بیافزاید.

** فضای مجازی، تفریح نوین جامعه امروز
وی با تاکید بر اینکه گاهی مواقع مردم به فضای مجازی برای تفریح و سرگرمی پناه می برند، تصریح کرد: حسی که در تفریح های گروهی و خانوادگی به فرد منتقل می شود هیچگاه از راه فضای مجازی انتقال نمی یابد و حتی ممکن است آسیب های ناشی از فضای مجازی گریبان گیر جوانان و نوجوانان کشور شود اما نمی توان گفت که استفاده فضای مجازی برای تفریح های سالم خوب نیست بلکه برخی از بازی ها و انیمیشن هایی که ساخته می شوند، می توانند پیام های مفیدی را ارایه کنند اما باید دانست که آیا مردم از بودن در این فضا در اوقات فراغت لذت می برند علاوه بر آن باید روابط صمیمی تری را خارج از ارتباط خشک خود در فضای مجازی داشته باشند بنابراین اوقات فراغت و تفریح می تواند یکی از محورهای رشد و تعالی افراد باشد.

** تفریح سالم و مزیت های مهم آن
موسوی چلک از مهم ترین مزیت های تفریح سالم را انرژی بخش و نشاط اجتماعی دانست و یادآور شد: سرگرمی سالم در اوقات فراغت می تواند به ایفای بهتر نقش افراد در جامعه کمک کند و به تدریج بر بهره وری و کیفیت کار اثر بگذارد. تفریح های گذشته این ویژگی ها را دارا بودند که از آن جمله می توان به گروهی بودن، استفاده از ساده ترین ابزار، آموزش مشارکت جمعی، مدیریت و مسوولیت پذیری، خطرناک نبودن، یادگیری زندگی سالم در گرو ارتباط با یکدیگر، بهره برداری از ظرفیت های تمامی افراد گروه و افزایش صمیمیت فرد میان اعضای خانواده و افراد محله اشاره کرد.

این بازی های قدیمی شامل «لی لی، هفت سنگ، قایم باشک بازی، وسط بازی، یک قل و دوقل و...»‌ می شد؛ تمامی این بازی ها کمک می کرد تا انرژی تخلیه شود و ارتباطات میان مردم افزایش یابد و اینگونه سلامت روان و جامعه نیز به وجود می آمد اما اکنون تفریح های جدید بسیار متفاوت شده و ویژگی های پیشین را دارا نیست و در خانه، حضور در فضای مجازی و به صورت انفرادی صورت می پذیرد، به همین دلیل بخشی از گرفتاری هایی که در جامعه امروز تجربه می شود به علت استفاده نادرست از اوقات فراغت است.

** ارتباط مستقیم تفریح و سلامت اجتماعی فرد
رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران با بیان اینکه در هر جامعه ای اوقات فراغت و نوع گذران آن با حوزه سلامت اجتماعی ارتباط مستقیم دارد، گفت: هر قدر اوقات فراغت پربارتر و بانشاط تر باشد، شاخصه های سلامت های روانی و اجتماعی بالاتر می رود و اگر جامعه ای از این ویژگی ها برخوردار نباشد، شاخصه های سلامت اجتماعی آن پایین تر و آسیب ها و احساس تنهایی در آن بیشتر می شود. افراد در اجتماع کنونی بیشتر به طرف بازی های مجازی و فردی می روند و اینگونه اثربخشی سالم در افراد جامعه صورت نمی پذیرد. شاخص های سلامت اجتماعی را می توان افزایش در پذیرش، مشارکت و شکوفایی اجتماعی، بهره وری بیشتر و سرمایه اجتماعی دانست.

** برنامه ریزی مناسب برای تفریح کردن
وی با اشاره به اینکه تفریح می تواند جذابیت، نشاط و سلامت روانی و اجتماعی را برای تمامی افراد به دنبال داشته باشد، بیان داشت: نوع تفریح می تواند متفاوت باشد و به یقین در دوران کودکی و بزرگسالی هر فردی یک نوع سرگرمی دارد که حتی با توجه به نوع تحصیلات و چگونگی تحصیل، این مهم می تواند تفاوت داشته باشد. بی تردید گذران مناسب اوقات فراغت در ارتقای تجربه، دانش و سطح آگاهی فرد تاثیرگذار است. همگان می توانند یاد بگیرند با برنامه ریزی مناسب برای تفریح در اوقات فراغت، روی کیفیت زندگی خویش تاثیر مثبتی بگذراند.

** بسترسازی مناسب مسوولان در جهت ایجاد تفریح سالم در جامعه
موسوی چلک با تاکید بر اینکه اوقات فراغت یک موضوع شخصی محسوب می شود و مردم در واقع خود تعیین کننده نوع و زمان تفریح هستند، تصریح کرد: البته مسوولان نیز باید در این زمینه بسترسازی مناسبی را داشته باشند تا امکان این تفریح ها فراهم شود. همچنین رسانه ها می توانند اهمیت اوقات فراغت، تفریح و سرگرمی را اطلاع رسانی و شرایط موجود جامعه را نقد کنند و اهمیت اوقات فراغت را در شادابی،‌ نشاط و بهره وری مستقیم و غیرمستقیم نشان دهند. باید در سبد خانوار برای اوقات فراغت برنامه های مرتبط با این حوزه، منابع و ظرفیت هایی در نظر گرفته شود تا همگان در برنامه ریزی های کاری به صورت روزانه، هفتگی و ماهیانه، تفریح و سرگرمی را جدی بگیرند تا بتوانند در جامعه کارایی بهتری از خود نشان دهند.

برچسب ها : سلامت،تفریح،کیفیت،روابط،اجتماعی,